1.Ο ήλιος βλάπτει, καίει, καταστρέφει το δέρμα!
Περίπου αλήθεια. Το γεγονός είναι ότι, αν τα έκανε όλα αυτά με τους ρυθμούς που μας λένε, το ανθρώπινο είδος θα είχε ήδη εκλείψει! Η τρύπα του όζοντος (παρεπιπτόντως πάνω από την Αυστραλία) πράγματι αφήνει περισσότερη ακτινοβολία να εισέρχεται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αλλά εντάξει, μην τρελλαθούμε κι όλας. Μια μίνιμουμ καθημερινή έκθεση από το σπίτι στο αυτοκίνητο και πάλι πίσω μας αφήνει με ρυτίδες μετά από τριάντα χρόνια, όχι με καρκίνο του δέρματος. Εκτός άν έχουμε οικογενειακό ιστορικό, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα άλλης στήλης. Και φυσικά, δεν υπάρχει "ασφαλές μαύρισμα". Κάθε είδους μαύρισμα είναι ένδειξη "ζημιάς" του δέρματος που υφίσταται στην προσπάθειά του να αμυνθεί από την ηλιακή επίθεση. Απλώς συνήθως κολακεύει...
2.Τα αντιηλιακά προστατεύουν 100%. Όσο ψηλότερος δείκτης τόσο καλύτερα!
Λάθος. Κανένα αντιηλιακό καμμίας εταιρείας δεν προστατεύει πλήρως γιατί δεν υπάρχει τεχνικά η δυνατότητα, αλλά και γιατί η λογική χρήση πάντα αφήνει "τρύπες" λόγω εφίδρωσης, πιασίματος με τα χέρια κλπ. (Δεν ενοούμε να πασαλειφτούμε παντού με το μυστρί σε στρώματα που θυμίζουν πιότερο μούμια παρά άνθρωπο, δεν αποτελεί αυτό "λογική χρήση"!). Δεν υπάρχουν "καλές" και "κακές" επώνυμες εταιρείες (δεν ομιλώ για προΐόντα αμφιβόλου προέλευσης που πουλιούνται στο δρόμο). Όλες από τα ίδια εργαστήρια παίρνουν γραμμή και τις ίδιες περίπου έρευνες ακολοθούν.
Επίσης ο πάαααααρα πολύ υψηλός δείκτης δεν προστατεύει με γραμμική πρόοδο. Δηλαδή ο δείκτης 50 δεν είναι πέντε φορές ισχυρότερος του 10. Στις ψηλές κλίμακες, η διαφορά 10 μονάδων στον δείκτη SPF (Sun Protection Factor) είναι μόλις 2% υψηλότερη από τον αμέσως προηγούμενο. Όμως η επιφόρτιση με πολύ περισσότερα χημικά φίλτρα (περισσότερα γι'αυτό παρακάτω) είναι τελικά πιό βλαπτική για τον οργανισμό από το μηδαμινό όφελος του παραπάνω 2% προστασίας (Αυτό δεν το λέει κανείς, γιατί και είναι ακριβότερα τα πιό "υψηλά" αντιηλιακά άρα και συμφερότερα για τις βιομηχανίες, και γιατί ψυλλιάζεται ο καταναλωτής άπαξ κι αρχίσεις και λες για χημικά κλπ). Επομένως ένα SPF30 κι έξω από την πόρτα! Στην παραλία ωστόσο και κάτω από τον ελληνικό ήλιο και λίγο ψηλότερος βαθμός για το πρόσωπο & τις ευαίσθητες ζώνες, ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες, εντάξει, δεν είναι υπερβολή. Κάλλιο γαΐδουρόδενε παρά...
3.Τα "φυσικά" ή μεταλλικά φίλτρα είναι καλύτερα από τα χημικά.
Περίπου αλήθεια, προσοχή! Τα αντιηλιακά φίλτρα λειτουργούν με δύο τρόπους. Είτε χρησιμοποιούν μεταλλικά στοιχεία (διοξείδιο του τιτανίου/titanium dioxide και οξείδιο του ψευδαργύρου/zinc oxide) που είναι φυσικά, ορυκτά στοιχεία που λειτουργούν διαθλώντας τις ακτίνες του ήλιου σαν μικροί καθρέφτες, είτε χρησιμοποιούν χημικά φίλτρα φτιαγμένα στο εργαστήριο (octocrylene, avobenzone, octyl methoxycinnamate κλπ) που λειτουργούν απορροφώντας την ακτινοβολία και αδρανοποιώντας την πάνω στο δέρμα ώστε να μην κάνει κακό.
Εκ πρώτης όψεως, τα πρώτα κρίνονται σαφώς καλύτερα. Από πλευρά αποφυγής ερεθισμών του δέρματος αναμφισβήτητα και είναι (Για να το αποδείξω σας εφιστώ την προσοχή ότι η κρέμα συγκάματος για τα βρέφη λειτουργεί επουλωτικά-προστατευτικά κατά βάσιν με το οξείδιο του ψευδαργύρου που περιέχει). Όμως, ενώ είναι εκ φύσεως καλά ανεκτά και φωτοσταθερά (δηλαδή δεν "σπάζουν" από την ηλιακή ακτινοβολία) δεν καλύπτουν πάντα όλες τις ανάγκες όλων των ανθρώπων ενάντια στην ακτινοβολία UVA, που δεν είναι και αμελητέα ~κι ας μην αναφέρεται πάντα δείκτης γι'αυτήν στην συσκευασία (για περισσότερα, δες παρακάτω).
Γιά να το εξηγήσουμε, να πούμε ότι η ακτινοβολία UVB καίει (burning) ενώ η UVA γηράσκει και φθείρει (aging). Επομένως, έχω ανθεκτικό δέρμα και με ενδιαφέρει πρωτίστως να καθυστερήσω το λίφτινγκ? Επιλέγω χημικά φίλτρα με ψηλό δείκτη. Έχω ευαίσθητο δέρμα με τάση ερεθισμών και κοκκινίλων και με ενδιαφέρει να μην καώ? Επιλέγω φυσικά φίλτρα.
Τα φυσικά φίλτρα δυστυχώς αφήνουν και μια "ασπρίλα" συνήθως, αφού είναι βασικά μια άσπρη σκόνη σαν κιμωλία μέσα σε μια βάση ελαίου. Κάποιες εταιρείες το παλεύουν να τα κάνουν πιό κοσμητικά αποδεκτά, αλλά προσοχή, καμμιά φορά το πετυχαίνουν ανακατεύοντας τα με χημικά φίλτρα (Οπότε η σύνθεση δεν είναι πλέον 100% φυσικών φίλτρων! Διαβάζετε πάντα τις αναλυτικές ετικέτες, όχι μόνο την πρόσοψη.)
4.Ο δείκτης πάνω στη συσκευασία μετρά την προστασία απέναντι σ'ολο το φάσμα της ακτινοβολίας του ήλιου.
Λάθος τραγικό. Σιγά να μην ήταν έτσι! Καλά θα'ταν, αλλά προς διάψευση φρούδων ελπίδων τίποτα δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται.
Ο δείκτης SPF μετρά την προστασία απέναντι στην υπεριώδη ακτινοβολία UVB και είναι υποχρεωτικός σε όλες τις συσκευασίες αντιηλιακών δια νόμου. Αν δεν αναγράφεται σημαίνει ότι το προΐόν ΔΕΝ προστατεύει (όρα "λαδια μαυρίσματος" και λοιπά παραπλανητικά).
Η προστασία από την ακτινοβολία UVA μετριέται με την κλίμακα PPD (persistent pigmentation darkening), η οποία επίσης έχει αρίθμηση (και όσο υψηλότερη τόσο καλύτερα προφανώς). Πού είναι η παγίδα? Ότι πολύ απλά ο συχνά υψηλός δείκτης SPF δεν συνοδεύεται από εξίσου υψηλό PPD! Και οι δερματολόγοι συνιστούν ο τελευταίος να είναι άνω του 12 μίνιμουμ για top αποτελεσματική προστασία (πολλά αντιηλιακά έχουν περίπου 8, αν και κατά τ'αλλα δείχνουν πολύ "ισχυρά"). Η Ευρωπαΐκή Κοινοτική οδηγία συμβουλεύει η αναλογία μεταξύ των δύο δεικτών να είναι τουλάχιστον μικρότερη ή ίση του 2.5 (SPF προς PPD).
Επιπλέον ο ήλιος εκπέμπει και υπέρυθρη ακτινοβολία και φαίνεται πως και αυτή επηρρεάζει το δέρμα (η θερμαντική της δράση επηρρεάζει ιδιαίτερα όσους πάσχουν από ροδόχρου νόσο), αλλά δεν υπάρχει προς το παρόν αξιόπιστο σύστημα προστασίας και μέτρησης. Οπότε και πάλι, παν μέτρον άριστον!
5.Το αντιηλιακό σκεύασμα αλλοιώνεται με το πέρας του χρόνου.
Σωστό. Όχι μόνο από καλοκαίρι σε καλοκαίρι (για μιά φορά η βιομηχανία δεν προσπαθεί να σας κάνει να ξοδέψετε κι άλλα από τα ωραία σας λεφτάκια, λένε αλήθεια), αλλά και μέσα στην ίδια την σεζόν, κάνοντας τον δείκτη και την προστασία του λιγότερο αποτελεσματικό. Όσο και αν όλα τα καλλυντικά περιέχουν συντηρητικά για τον σκοπό αυτό, σκεφτείτε μια στιγμή πώς φερόμαστε στα αντιηλιακά. Τα κουβαλάμε στην τσάντα της θάλασσας, κρυμμένα στο πορτ μπαγκάζ όπου "ψήνονται¨στην ζέστη, μετά τα παρατάμε κάτω από τον καυτό ήλιο της παραλίας, τα αφήνουμε καμμιά φορά όχι αεροστεγώς κλεισμένα.... Ε, πόσο να αντέξουν κι αυτά τα άμοιρα? Ούτε από τσιμέντο να ήταν! Άσε που αν άντεχαν, θα έπρεπε να ανησυχούμε ακόμη περισσότερο για το τι θα περιείχαν. Φορμαλδεΰδη ίσως? (αστειεύομαι).
Επιπλέον αν σας περισσεύει αντιηλιάκό κάθε καλοκαίρι, αυτό ίσως σημαίνει ότι δεν χρησιμοποιείτε αρκετό (συμβαίνει σε πάρα πολύ κόσμο)! Η σωστή δοσολογία είναι περίπου 1/4 κουταλιάς της σούπας για το πρόσωπο και περίπου 30ml για όλο το σώμα (ένα τίγκα σφηνάκι). Αν σκεφτούμε ότι ένα κοινό μπουκάλι συνήθως περιέχει περίπου 125-150ml, καταλαβαίνουμε ότι αρκεί περίπου μόνο για 4-5 μπάνια!!
6.Πρέπει να φοράμε αντιηλιακό παντού και πάντα όλο το χρόνο. Η ηλιακή ακτινοβολία περνά μέσα από τα τζάμια, τα σύννεφα, το νερό κλπ.
Εν μέρει σωστό. Γιατί ναι, η ηλιακή ακτινοβολία περνά πράγματι μέσα από τα τζάμια, τα σύννεφα, το νερό κλπ. αλλά να σταθούμε να σκεφτούμε για μιά στιγμή ότι ίσως υπάρχει λόγος που συμβαίνει αυτό. Ο ήλιος είναι πηγή ζωής. Χάρις σ'αυτόν συντίθεται στο δέρμα το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης D στον οργανισμό μας, μια βιταμίνη που τελευταίως αποκαλύπτεται ότι είναι κατά πολύ σημαντικότερη για την υγεία και την προστασία της απ'ότι φανταζόμασταν. Τόσο σημαντική που το ανθρώπινο γονιδίωμα μεταβλήθηκε μετά την παγετώδη περίοδο για χάρη της, κάνοντας τους ανθρώπους που ζούν σε πολύ βορειότερα γεωγραφικά μήκη να έχουν ανοιχτότερο δέρμα ακριβώς για να εισέρχεται περισσότερος ήλιος και να μπορούν να συνθέτουν την βιταμίνη της ζωής! Ένα τέταρτο της ώρας ηλιοφάνεια σε μικρή περιοχή του σώματος (πχ. τα χέρια και το λαιμό) δυό-τρεις φορές την εβδομάδα αρκεί. Αν τα σκεπάζουμε όλα με αντιηλικά και ρούχα όλο το χρόνο, κάνουμε ζημιά αντί καλό. Βέβαια να πούμε ότι στην Ελλάδα, αυτό είναι σχεδόν πάντα εφικτό και εύκολο, και έτσι κι αλλιώς όσο και να "κρύβει" κανείς όλο και κάτι ξεφεύγει, οπότε αυτό μάλλον απασχολεί τους πιο Βόρειους. Σωστό, αλλά έπρεπε να το αναφέρουμε.
Όλα με ρέγουλα λοιπόν! Και μακριά από τις υστερίες των περιοδικών και των "ενημερωτικών" εκπομπών. Κατά περίεργο τρόπο η υστερία πάντα κάτι "πουλάει". Ενίοτε το μέσο που την σπέρνει...
Διάβασμα για τους μελετηρούς:
The Skin Cancer Foundation
Radiation Protectants
Article on approved and yet unapproved sunscreen agents
Wiki on sunscreen
Αναρτήσεις
.jpg)
